Như thế nào là trốn thuế? Trong trường hợp doanh nghiệp, công ty trốn thuế thì ai sẽ phải chịu trách nhiệm? Các hành vi trốn thuế phổ biến là gì, và mức xử phạt hiện nay đối với các doanh nghiệp trốn thuế ra sao? Chúng ta hãy cùng VAR eCOM tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.

Thuế là một nguồn thu nhập quan trọng cho ngân sách nhà nước, và việc đóng thuế là nghĩa vụ của mỗi doanh nghiệp. Hành vi trốn thuế là vi phạm pháp luật, gây ảnh hưởng xấu đến trật tự quản lý kinh tế của nhà nước. Mặc dù vậy, vẫn có những doanh nghiệp bất chấp các quy định và thực hiện các hành vi gian lận, trốn thuế. Hãy cùng VAR eCOM tìm hiểu thêm thông tin về vấn đề này qua bài viết dưới đây.

I. Trốn thuế là gì?

Trốn thuế là hành vi mà người nộp thuế cố ý không nộp hoặc nộp không đủ số tiền thuế phải nộp vào ngân sách nhà nước theo quy định. Cụ thể, người nộp thuế sử dụng các phương thức không được pháp luật cho phép nhằm mục đích giảm số tiền thuế phải nộp hoặc trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế.

II. Ai sẽ chịu trách nhiệm khi doanh nghiệp thực hiện hành vi trốn thuế?

Theo quy định, người đại diện pháp luật của doanh nghiệp có trách nhiệm thực hiện các quyền và nghĩa vụ phát sinh từ hoạt động giao dịch của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, người đại diện theo pháp luật còn có trách nhiệm thay mặt doanh nghiệp trước trọng tài, tòa án và thực hiện các quyền, nghĩa vụ khác với tư cách là người yêu cầu giải quyết việc dân sự, nguyên đơn, bị đơn hoặc người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Ngoài ra, theo Điều 13 của Luật Doanh nghiệp 2020, người đại diện theo pháp luật còn có những trách nhiệm cụ thể sau:

• Cần thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ được giao một cách trung thực, thận trọng và với tinh thần trách nhiệm tối đa nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp.
• Cần trung thành với lợi ích của doanh nghiệp, không được phép lợi dụng vị trí của mình, sử dụng thông tin, bí quyết kinh doanh, cơ hội kinh doanh hoặc tài sản khác của doanh nghiệp để phục vụ lợi ích cá nhân hoặc lợi ích của các tổ chức, cá nhân khác.
• Phải thông báo chính xác, đầy đủ và kịp thời cho doanh nghiệp về các doanh nghiệp mà mình hoặc người có liên quan của mình đang sở hữu hoặc có cổ phần, phần vốn góp.
• Thêm vào đó, người đại diện theo pháp luật phải chịu trách nhiệm cá nhân đối với những thiệt hại gây ra cho doanh nghiệp do vi phạm các trách nhiệm đã nêu.

➨ Như vậy, trong trường hợp doanh nghiệp có hành vi trốn thuế, người đại diện theo pháp luật sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về hành vi trốn thuế của doanh nghiệp. Các cá nhân khác trong doanh nghiệp, như kế toán hoặc những người có liên quan đến nghĩa vụ thuế, cũng có thể phải chịu trách nhiệm, nhưng người chịu trách nhiệm chính vẫn là người đại diện pháp luật của công ty.

III. Các hành vi trốn thuế thường gặp ở doanh nghiệp

Ngày nay, có không ít doanh nghiệp đang tìm cách trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế. Trong đó, những vi phạm phổ biến liên quan đến hành vi trốn thuế của doanh nghiệp có thể bao gồm như sau:

➨ Sử dụng các hóa đơn hoặc chứng từ không hợp pháp, cụ thể:

• Thực hiện các giao dịch giả tạo để tạo ra các chứng từ, hoặc mua hóa đơn, chứng từ từ các cơ sở kinh doanh khác, nhằm mục đích làm cho các hoạt động trở nên hợp pháp. Bằng cách này, doanh nghiệp có thể giảm được thuế TNDN và cả thuế GTGT thông qua việc khấu trừ các khoản thuế đầu vào không hợp lệ.

➨ Không lập hóa đơn theo đúng quy định, cụ thể: Ghi giá trên hóa đơn và báo cáo doanh thu thấp hơn so với giá bán thực tế. Hành vi này thường thấy trong các ngành kinh doanh như nhà hàng, khách sạn, vận tải tư nhân, xăng dầu, vật liệu xây dựng, bán ô tô, xe máy…

➨ Không ghi chép đầy đủ và chính xác nội dung trong sổ kế toán.

Người nộp thuế chỉ ghi nhận một phần, không kê khai hoặc kê khai sai các giao dịch kinh tế quan trọng khi thực hiện khai thuế, nhằm mục đích giảm số thuế phải nộp hoặc làm tăng khoản thuế được hoàn, miễn, giảm…

IV. Mức phạt áp dụng cho doanh nghiệp, công ty có hành vi trốn thuế

Pháp luật về quản lý thuế đã đưa ra một số biện pháp và chế tài để xử lý các hành vi vi phạm tương ứng. Có hai hình thức xử lý hành vi trốn thuế trong các doanh nghiệp, đó là xử lý hành chính và xử lý hình sự. Hình thức xử phạt áp dụng cho doanh nghiệp sẽ tùy thuộc vào mức độ vi phạm mà doanh nghiệp thực hiện.

1. Tóm tắt mức phạt dành cho cá nhân, người đại diện pháp luật có hành vi trốn thuế

Cá nhân hoặc người đại diện pháp luật của doanh nghiệp khi phạm tội trốn thuế sẽ phải chịu mức xử phạt như sau:

• Bị phạt tiền từ 500 triệu đến 1,5 tỷ đồng hoặc bị phạt tù từ 1 đến 3 năm đối với các hành vi: Trốn thuế với số tiền từ 300 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng; lợi dụng chức vụ, quyền hạn để trốn thuế; tái phạm hành vi trốn thuế.
• Bị phạt hành chính từ 1,5 tỷ đồng đến 4,5 tỷ đồng hoặc bị phạt tù từ 2 đến 7 năm nếu phạm tội trốn thuế với số tiền thuế từ 1 tỷ đồng trở lên.
• Người phạm tội còn có thể bị phạt hành chính từ 20 triệu đồng đến 100 triệu đồng và bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc cấm làm công việc nhất định trong khoảng thời gian từ 1 đến 5 năm hoặc bị tịch thu tài sản.

2. Tóm tắt mức phạt dành cho doanh nghiệp có hành vi trốn thuế

➨ Mức xử phạt hành chính đối với doanh nghiệp trốn thuế

• Phạt tiền tương đương 1 lần số thuế trốn khi có từ 1 tình tiết giảm nhẹ.
• Nếu không có tình tiết tăng nặng hoặc giảm nhẹ, số tiền phạt sẽ tăng lên 1,5 lần.
• Số tiền phạt sẽ tăng lên 2 lần nếu có 1 tình tiết tăng nặng.
• Số tiền phạt sẽ tăng lên 2,5 lần nếu có 2 tình tiết tăng nặng.
• Mức tiền phạt sẽ tăng lên 3 lần nếu có từ 3 tình tiết tăng nặng trở lên.

➨ Mức xử phạt hình sự

• Phạt tiền từ 1 tỷ đồng đến 3 tỷ đồng đối với doanh nghiệp phạm tội trốn thuế với số tiền từ 300 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng.
• Phạt tiền từ 3 tỷ đồng đến 10 tỷ đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng đến 3 năm đối với doanh nghiệp phạm tội trốn thuế với số tiền từ 1 tỷ đồng trở lên.
• Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt từ 50 triệu đồng đến 200 triệu đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 1 đến 3 năm.

3. Ví dụ về xử phạt doanh nghiệp trốn thuế

Cuối năm 2023, Tổng cục Thuế đã ban hành quyết định xử phạt “Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Điện 2 (PECC2)” do có vi phạm hành chính về thuế sau khi tiến hành kiểm tra thuế các năm 2020, 2021 và 2022 của doanh nghiệp này.

Sau khi phát hiện Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Điện 2 chưa nộp tờ khai thuế GTGT tháng 12/2021 dù đã nộp tiền thuế đúng hạn, cơ quan thuế tiến hành rà soát và phát hiện thêm nhiều sai phạm khác về thuế, đồng thời ra quyết định xử phạt doanh nghiệp này gần 401 triệu đồng do vi phạm hành chính.

Bên cạnh đó, công ty còn phải nộp đủ các khoản thuế TNDN, TNCN, GTGT cho các năm liên quan và thanh toán thêm tiền chậm nộp. Tổng số tiền phạt cùng tiền chậm nộp lên đến gần 2,1 tỷ đồng. Đây là mức xử phạt áp dụng cho hành vi trốn thuế của doanh nghiệp, nhưng được xem xét giảm nhẹ do đã chủ động, tự nguyện khắc phục hậu quả và không có dấu hiệu cố ý trốn thuế.

Có thể thấy, hành vi trốn thuế không chỉ gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước mà còn gây ra hậu quả và tổn thất nặng nề cho doanh nghiệp khi bị phát hiện và xử phạt. Vì vậy, doanh nghiệp cần tuân thủ nghiêm các quy định về thuế, đồng thời phải trung thực và minh bạch trong công tác kế toán.

V. Một số câu hỏi thường gặp về trách nhiệm khi doanh nghiệp trốn thuế

1. Nếu doanh nghiệp trốn thuế thì ai phải chịu trách nhiệm?

Trong trường hợp doanh nghiệp trốn thuế, người đại diện theo pháp luật sẽ là người chịu trách nhiệm chính. Bên cạnh đó, những cá nhân khác trong doanh nghiệp có liên quan (ví dụ như kế toán hoặc người khác có trách nhiệm đối với nghĩa vụ thuế) cũng sẽ phải chịu trách nhiệm.

2. Các hành vi trốn thuế thường gặp ở doanh nghiệp hiện nay?

Một số hành vi trốn thuế phổ biến hiện nay là tạo ra các giao dịch giả, ghi giá thấp trên hóa đơn và báo cáo doanh thu, hoặc ghi không đúng vào sổ sách kế toán.

3. Doanh nghiệp có hành vi trốn thuế sẽ bị xử lý ra sao?

Doanh nghiệp thực hiện hành vi trốn thuế có thể bị xử lý theo hai hình thức: xử lý hành chính hoặc xử lý hình sự. Hình thức xử phạt cụ thể sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vi phạm.

4. Bên cạnh phạt tiền và phạt tù, còn những biện pháp nào để xử lý hành vi trốn thuế?

Có một số biện pháp xử lý khác có thể được áp dụng để đối phó với các hành vi trốn thuế:

• Tịch thu tài sản
• Cấm đảm nhiệm chức vụ
• Cấm hoạt động kinh doanh
• Đình chỉ hoạt động kinh doanh
• Cấm huy động vốn

Lời kết

Trốn thuế là hành vi vi phạm nghiêm trọng, gây tổn hại đến ngân sách quốc gia và nền kinh tế. Theo quy định pháp luật, người đại diện theo pháp luật chịu trách nhiệm chính. VAR eCOM giúp bạn nắm rõ quy định và tuân thủ nghiêm luật sẽ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý.